vi Tiếng Việt
vi Tiếng Việt en_AU English (Australia) zh_CN 简体中文

Bệnh lao là gì?

Vi-rút cúm là vi-rút RNA sợi đơn thuộc họ Orthomyxoviridae có thể gây nhiễm vi-rút cấp tính ở đường hô hấp. Nhiễm trùng thường được phân loại theo loại vi-rút cúm gây ra nhiễm trùng, điển hình là A, B hoặc C. Các loại cúm A và B thường là nguyên nhân gây ra các bệnh nghiêm trọng hơn. Cúm A có thể được phân loại thêm dựa trên sự khác biệt về kháng nguyên bề mặt.

Triệu chứng cần nhận biết

Thời kỳ ủ bệnh của bệnh cúm là 1-4 ngày với các triệu chứng điển hình bao gồm sốt, nhức đầu, đau nhức cơ, lờ đờ (mệt mỏi), sổ mũi (chảy nước mũi), đau họng và ho. Các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn/mắc ói, ói mửa và tiêu chảy cũng có thể xảy ra. Trẻ em bị cúm thường sẽ có các triệu chứng của bệnh viêm thanh khí phế quản cấp.

Hầu hết các trường hợp nhiễm cúm sẽ khỏi trong vòng 2-7 ngày. Tuy nhiên, các biến chứng bao gồm viêm tai giữa (nhiễm trùng tai), viêm phổi do vi khuẩn thứ cấp (nhiễm trùng phổi) và viêm não có thể kéo dài thời gian nhiễm bệnh và kết quả bệnh.

Bệnh lây truyền qua đường nào

Cúm rất dễ lây lan. Lây truyền qua các giọt nước nhỏ bắn ra từ đường hô hấp, qua khí dung hoặc qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết đường hô hấp của người bị nhiễm bệnh.

Dịch tễ học

Bệnh cúm có thể xảy ra lẻ tẻ, thành dịch hoặc đại dịch. Trong khi các đợt bùng phát dịch thường xảy ra vào những tháng mùa đông ở vùng khí hậu ôn đới, thì theo quan sát thời điểm bùng phát các ca bệnh ở vùng nhiệt đới đa dạng hơn.

Các cơ sở chăm sóc người già, chăm sóc sức khỏe và nhà trẻ được ghi nhận là những khu vực có nguy cơ bùng phát dịch cúm cao.

Phụ nữ mang thai, trẻ em dưới 5 tuổi, người trên 65 tuổi, người có bệnh nền, Người Thổ Dân và Người Dân Đảo Eo Biển Torres có tỷ lệ mắc bệnh và tử vong cao nhất nước Úc.

Phòng ngừa

Vắc-xin cúm đã có và được khuyến cáo nên dùng cho tất cả những ai ≥ 6 tháng tuổi muốn được bảo vệ khỏi bệnh cúm và các biến chứng của nó. Do các chủng vi-rút cúm hiện có thay đổi hàng năm, nên khuyến cáo chích vắc-xin hàng năm để mang lại sự hiệu quả phòng bệnh cao nhất.

Vắc-xin cúm được cung cấp miễn phí trong Chương Trình Chủng Ngừa Quốc Gia (NIP) cho các nhóm có nguy cơ cao, bao gồm:

Những người từ 5 tuổi trở lên không đủ điều kiện nhận tài trợ vắc-xin có thể mua vắc-xin tư nhân thông qua một số hội đồng địa phương, bác sĩ gia đình và hiệu thuốc.

Nền tảng vắc-xin

Các loại vắc-xin cúm hiện có ở Úc đều ở dạng bất hoạt, có nghĩa là vắc-xin này sẽ không có khả năng tái tạo và gây ra bệnh cúm. Các vắc-xin này có thể có nguồn gốc tế bào hoặc trứng, tùy theo cách sản xuất.

Vắc-xin cúm thông thườngg được tạo ra bằng cách nuôi cấy vi-rút cúm trong trứng gà. Vắc-xin cúm gốc tế bào được tạo ra bằng cách phát triển vi-rút cúm trong các dòng tế bào động vật (thận của động vật họ chó). Bằng cách sử dụng nền tảng gốc tế bào, vắc-xin cúm có khả năng bảo vệ chống lại các chủng cúm gần giống với các chủng cúm đang lưu hành trong cộng đồng.

Vắc-xin cúm gốc tế bào đã được quốc tế sử dụng từ năm 2012 và vào năm 2021, lần đầu tiên vắc-xin cúm gốc tế bào đã được đăng ký sử dụng ở Úc. Flucelvax quad® đã có hàng bán tư nhân để chủng ngừa cho những người từ 2 tuổi trở lên.

Vào năm 2023, các chủng vi-rút cúm có trong vắc-xin cúm mùa đều cùng một loại ở cả vắc-xin gốc tế bào và gốc trứng:

  • A/Sydney/5/2021 giống với vi-rút (H1N1) pdm09
  • A/Darwin/9/2021 giống với vi-rút (H3N2)
  • B/Austria/1359417/2019-giống với vi-rút gốc tương tự (B/dòng Victoria)
  • B/Phuket/3073/2013-giống với vi-rút (B/dòng Yamagata)

Vắc-xin có tá chất tăng cường miễn dịch

Do sự giảm dần về hiệu quả trong hệ miễn dịch của người lớn tuổi (một quá trình được gọi là lão hóa miễn dịch) nên khả năng miễn dịch sau khi chích vắc-xin cúm tiêu chuẩn có thể là dưới mức tối ưu. Ngoài ra, những người trên 65 tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cúm và bị các biến chứng liên quan cao nhất, bao gồm viêm phổi và tử vong. Do đó, vắc-xin cúm có tá chất tăng cường miễn dịch là loại vắc-xin được ưu tiên cho người lớn tuổi.

Có hai loại vắc-xin cúm có tá chất tăng cường miễn dịch được đăng ký sử dụng tại Úc:

  • Fluad® Quad- được đăng ký sử dụng cho người ≥ 65 tuổi và được chương trình NIP tài trợ
  • Fluzone High-Dose Quad- được đăng ký sử dụng cho người từ 60 tuổi trở lên và được bán riêng theo toa.

Bảng 1: Khuyến cáo hiệu vắc-xin cúm 2023 theo độ tuổi

WordPress Tables Plugin

* Nên chích 2 liều cách nhau tối thiểu 4 tuần cho trẻ em < 9 tuổi trong năm đầu tiên chích vắc-xin cúm, những năm tiếp theo chỉ nên chích một liều.
#Vắc-xin cúm bốn chủng có tá chất tăng cường miễn dịchđược ưu tiên khuyến cáo cho người lớn ≥ 65 tuổi. βFluarix-tetra®/FluQuadri®/Afluria Quad®/Vaxigrip tetra®/Influvac tetra®/ Flucelvax Quad® được đăng ký sử dụng cho những người từ 65 tuổi trở lên, tuy nhiên, vắc-xin có tá chất tăng cường miễn dịch là vắc-xin ưu tiên cho nhóm tuổi này.
^Khuyến nghị chích 2 liều trong năm đầu tiên sau khi được làm SOT (cấy ghép nội tạng)/HSCT (cấy ghép tế bào máu gốc), kể cả vớitiền sử chủng ngừa cúm do ức chế miễn dịch. Ngoại lệ đối với trường hợp này là ở những cá nhân được chích vắc-xin cúm có tá chất tăng cường miễn dịchthì khuyến cáo chỉ chích 1 liều.
Những ô được phủ mầu nhạt là loại vắc-xin được tài trợ theo chương trình NIP cho các cá nhân đủ điều kiện.
Những ô được phủ màu nhật là loại không được đăng ký để sử dụng trong nhóm tuổi này.
Những ô phủ màu nhạt làloại vắc-xin có tá chất tăng cường miễn dịch.

Các tác dụng phụ có thể xảy ra

Các tác dụng phụ thường gặp sau khi chích vắc-xin bao gồm đau, đỏ tấy và sưng tại chỗ chích cũng như là sốt, khó chịu và đau nhức cơ. Các triệu chứng thường xảy ra trong vòng 24-48 giờ đầu tiên sau khi chủng ngừa.

Vắc-xin cúm gốc tế bào có tác dụng phụ tương tự như vắc-xin cúm gốc trứng thông thường. Các tác dụng phụ có thể xảy ra nhiều hơn một chút sau khi chủng ngừa với các công thức vắc-xin bốn chủng có tá chất tăng cường miễn dịch so với các công thức vắc-xin cúm tiêu chuẩn.

Câu hỏi thường gặp

Khi nào là thời điểm lý tưởng để chủng ngừa cúm?

Chủng ngừa hàng năm trước khi bắt đầu mùa cúm được khuyến cáo cho tất cả mọi người ≥ 6 tháng tuổi. Thời kỳ cao điểm của bệnh cúm ở Úc thường là từ tháng 6 đến tháng 9. Tuy nhiên, các trường hợp cúm trái mùa thực sự có thể xảy ra. Khả năng ngừa bệnh cúm tối ưu là trong vòng 3-4 tháng đầu tiên sau khi chủng ngừa. Không bao giờ là quá muộn để chủng ngừa trong mùa.

Phụ nữ mang thai có thể chủng ngừa cúm một cách an toàn trong bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ. Khi mang thai trong thời điểm giao mùa, một số thai phụ có thể được khuyến cáo chích 2 mũi vắc-xin cúm, mỗi năm một mũi.

Người khỏe mạnh có cần chủng ngừa cúm không?

Cúm có thể là một bệnh rất nghiêm trọng dẫn đến nhập viện và tử vong. Ngay cả trong trường hợp bệnh và các biến chứng không nghiêm trọng, nó vẫn có thể gây ra sự bất tiện lớn, bao gồm chi phí đi khám bác sĩ gia đình và thuốc men, cũng như thời gian nghỉ làm vì bản thân hay là để chăm sóc con cái bị bệnh.

Trong một số trường hợp, một người có thể không mắc bệnh nặng nhưng có thể lây sang người khác. Điều này có thể nghiêm trọng khi bệnh bị lây lan sang những trẻ còn quá nhỏ để có thể được chủng ngừa hoặc những người có nguy cơ cao bị biến chứng bệnh.

Nếu một cá nhân đã được xác nhận là mắc bệnh cúm trong năm nay, họ vẫn được khuyến cáo chích vắc-xin cúm chứ? và khi nào thì họ nên chích?

Người với tiền sử nhiễm cúm có xác nhận chuyên môn vẫn được khuyến cáo nên chích vắc-xin cúm vì vắc-xin phòng nhiều chủng cúm khác nhau. Vắc-xin cúm có thể được chích ngay sau khi bệnh nhân khỏi bệnh.

Có thể chích vắc-xin cúm cùng lúc với các loại vắc-xin khác không?

Nói chung là có, vắc-xin cúm có thể được chích cùng với hầu hết các loại vắc-xin khác trong cùng một ngày. Các loại vắc-xin có thể chích cùng lúc bao gồm vắc-xin sống giảm độc lực (ví dụ: sởi và thủy đậu) và vắc-xin ho gà trong thai kỳ.

Vắc-xin COVID-19 có thể được sử dụng đồng thời với vắc-xin cúm một cách an toàn. Tuy nhiên, ở trẻ em từ 6 tháng – 5 tuổi, nên ưu tiên khoảng thời gian nghỉ từ 7-14 ngày để giảm thiểu các tác dụng phụ như sốt.

Nếu một bệnh nhân được chích vắc-xin cúm 2022 ở thời điểm cuối mùa cúm vào đầu năm 2023, họ có còn cần chích vắc-xin cúm 2023 không?

Có. Vắc-xin cúm năm 2023 vẫn được khuyến cáo để phòng ngừa các chủng lưu hành của năm nay. Khoảng thời gian nghỉ tối thiểu trước khi chích tiếp được khuyến cáo là 4 tuần.

Trẻ < 9 tuổi đã chích vắc-xin cúm lần đầu vào năm ngoái nhưng chỉ chích 1 liều thì cần chích bao nhiêu liều cho năm nay?

Chỉ cần 1 liều trong trường hợp này. Trẻ em < 9 tuổi được khuyến cáo chích 2 liều vắc-xin cúm trong năm đầu tiên chích vắc-xin. Tuy nhiên, nếu vô tình bỏ lỡ liều thứ hai, thì không cần chích bù và chỉ cần chích 1 liều trong những năm tới.

Vắc-xin cúm có an toàn cho người bị dị ứng không?

Dựa trên các nghiên cứu tiến cứu và hồi cứu về việc chích vắc-xin cúm ở những người bị và không bị dị ứng trứng (bao gồm cả sốc phản vệ với trứng), việc bị dị ứng trứng không làm tăng nguy cơ bị phản ứng dị ứng với vắc-xin cúm. Vắc-xin cúm gốc trứng có thể được chích tại các phòng chủng ngừa cộng đồng (có thể có hoặc không có sự giám sát trực tiếp của bác sĩ), tại các phòng chủng ngừa hay phòng khám Bác Sĩ Gia Đình dưới dạng một liều duy nhất và khuyến cáo phải theo dõi 15 phút sau khi chích. Không cần thiết phải ưu tiên sử dụng vắc-xin cúm gốc tế bào ở nhóm bệnh nhân này.

Mọi loại vắc-xin cúm hiện có trong chương trình NIP vào năm 2023 đều không có thành phần cao su, nghĩa là những người bị dị ứng cao su có thể chích vắc-xin một cách an toàn.

Nếu có thắc mắc gì thêm về chủng ngừa cúm, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua bộ phận hỗ trợ chủng ngừa của chúng tôi.

Nguồn tài liệu

Các tác giả: PGS. Nigel Crawford (Giám Đốc SAEFVIC, Viện Nghiên Cứu Trẻ Em Murdoch), Rachael McGuire (Y Tá Nghiên Cứu SAEFVIC, Viện Nghiên Cứu Trẻ Em Murdoch), Georgina Lewis (Giám Đốc Lâm Sàng SAEFVIC, Viện Nghiên Cứu Trẻ Em Murdoch) và Mel Addison (YY Tá Nghiên Cứu SAEFVIC, Viện Nghiên Cứu Trẻ Em Murdoch).

Đượcxem xét bởi: Rachael McGuire (Điều Phối Viên Y Tá Giáo Dục MVEC).

Ngày: Tháng Mười 29, 2023

Tài liệu trong phần này được cập nhật khi có thông tin mới. Nhân viên của Trung Tâm Giáo Dục Vắc-xin Melbourne (MVEC) thường xuyên xem xét độ chính xác của các tài liệu.

Quý vị không nên coi các thông tin trong trang web này là tư vấn y tế chuyên nghiệp, cụ thể cho sức khỏe cá nhân của quý vị hay của gia đình quý vị. Đối với các lo ngại về y tế, bao gồm các quyết định về chủng ngừa, thuốc men và các phương pháp điều trị khác, quý vị luôn phải tham khảo ý kiến của chuyên viên chăm sóc sức khỏe.